W świecie żeglarstwa, kiedy maszyna nie istnieje, a siła napędowa płynie z wiatru, znajomość każdego podmuchu staje się sztuką. To jak czytać zapisane na niebie pismo, które prowadzi Cię przez jeziora, morza lub oceany. Rozpoznawanie rodzajów i kierunków wiatru to kluczowa umiejętność dla każdego, kto decyduje się na wynajem jachtu lub ten jacht posiada. Zanim jednak rozłożymy żagle i ruszymy w rejs, zanurzmy się w fascynującym świecie wiatrów, by zrozumieć, jak one kształtują naszą żeglarską przyszłość. Kierunki i rodzaje wiatru należą do wiedzy koniecznej wpajanej przyszłym żeglarzom podczas kursów żeglarskich. Nie radzisz sobie z wiatrem lub za późno reagujesz na nagłą zmianę jego siły lub kierunku ?- potrzebujesz doszkolenia. Poznaj nazwy wiatru oraz cechy.
Wiatr jest podstawowym elementem żeglugi. To on napędza wszystkie jachty żaglowe. Wiatr, to nie tylko poziomy ruch powietrza wywołany różnicą ciśnień, to pulsująca siła, serce żeglarstwa. Dla fizyka to abstrakcyjne zjawisko, ale dla żeglarza, to życiodajna energia, bez której morza i oceany pozostają niezdobyte. Bez wiatru, żagle zwisają bezradnie, a okręt jest skazany na bezwładny dryf lub w najlepszym przypadku – na monotonię „silnikowania”. Od pradawnych epok wiatr jest niezmiennym sojusznikiem żeglarzy, dostarczając nie tylko szybkości, ale też wolności. To napęd darmowy, powszechnie dostępny i, co najważniejsze, w stu procentach ekologiczny! Wiatr, jak melodia morza, kieruje żaglami i wije się w sercu każdego prawdziwego żeglarza.
Przed opuszczeniem portu, sternik musi najpierw sprawdzić wiatr. Z jakiego kierunku pochodzi? Jak szybko wieje? Czy są jakieś zmiany?
Jak sprawdzić z jakim wiatrem masz do czynienia?
Spójrz na otaczające flagi, aby zobaczyć, w jakim kierunku się poruszają. Poszukaj ruchu wiatru na wodzie. Jeśli tafla wody jest płaska i szklista, to nie ma wiatru; jednak jeśli widzisz białe grzywy, wtedy wiatr jest znacznie silniejszy. Z pokładu łodzi można zauważyć zmiany w wietrze, gdy następuje zmiana koloru wody. Ciemniejsza plama pokazuje przesunięcie wiatru lub podmuch(szkwał). Obserwowanie takich „plam” jest dobrym sposobem na przygotowanie się z wyprzedzeniem do odpowiedniego wytrymowania żagli.
Jaki wpływ na żagiel ma wiatr?
Żagiel ciągnie łódź do przodu w taki sam sposób, jak skrzydło podnosi samolot. Gdy wiatr przekracza górną krzywiznę skrzydła samolotu, ciśnienie powietrza spada, a wyższe ciśnienie poniżej skrzydła podnosi skrzydło w kierunku niższego ciśnienia. Na jachcie zakrzywiony żagiel działa w ten sam sposób, tworząc podnośnik, który napędza jednostkę do przodu.
Zanim rozpoczniesz żeglowanie, ważne jest, aby wiedzieć, jak wyjść na wodę i jak odpowiednio wejść do portu. Przygotowując łódź do postawienia żagli, pamiętaj, aby skierować dziób łodzi na wiatr. Spowoduje to, że żagle będą w łopocie. Szybko wciągnij grota (ta czynność nie powinna sprawiać Ci dużych trudności-jeśli tak jest to oznacza to, że łapiesz wiatr podczas stawiania żagla – musisz pilnować aby cały czas był łopot), lekko odpadnij od wiatru i poczuj jak nabierasz prędkości. Rozwiń foka i wytrymuj oba żagle.
Rodzaje wiatru- jak rozpoznać?
Doświadczony żeglarz zauważa również różnicę pomiędzy wiatrem rzeczywistym i pozornym. Prawdziwy(rzeczywisty) wiatr to wiatr, który czujesz, gdy stoisz na przykład na kei. Jest to wiatr wywierający wpływ na przedmioty znajdujące się w bezruchu (realny, geograficzny kierunek wiatru).
Pozorny wiatr to wiatr, który czujesz, kiedy się poruszasz. Jest to połączenie prawdziwego wiatru i wiatru stworzonego przez twój ruch. Według tego wiatru określamy kurs jachtu i jest on sumą wektorową podmuchów względem ziemi lub wody oraz wiatru własnego. Ważne jest, aby pamiętać, że istnieje różnica – kierunek twojego źródła zasilania będzie wskazywany przez pozorny wiatr, a nie prawdziwy wiatr.
Wiatr własny jest ruchem powietrza, które zostaje wytworzone w bezwietrzny dzień/noc w trakcie poruszania się łodzi. Prędkość takiego wiatru jest równa prędkości poruszającego się statku, a jego kierunek jest przeciwny.
Podczas żeglugi ważne jest poznanie kursów względem wiatru. Żaglówka nie może płynąć bezpośrednio pod wiatr – żagle stają wtedy w łopocie i jacht traci prędkość i jest narażony na dryf. Optymalny kąt pomiędzy żaglem a kierunkiem wiatru, to około 45 stopni. Trochę mniej i żagle nie będą skutecznie pracować. Kursy względem wiatru to związek łodzi i żagli z kierunkiem wiatru.
Żeglowanie – kursy względem wiatru
Kursy względem wiatru
Kurs Ostry (Bajdewind): Gdy łódź jest skierowana tak blisko wiatru, jak to możliwe, a twój żagiel jest naciągnięty tak mocno, jak to tylko możliwe. Zazwyczaj jest to około 45 stopni od źródła wiatru.
Szeroki Bajdewind: Twoje żagle znajdują się już poza łodzią. Ten punkt żagla mieści się między wiatrem ostrym a półwiatrem.
Półwiatr: Twoje żagle znajdują się w połowie drogi od łodzi. Wiatr wieje bezpośrednio na burtę łodzi. Łódź znajduje się około 90 stopni od źródła wiatru.
Szeroki Baksztag: Twoje żagle są ¾ poza łodzią. Jest to zazwyczaj najszybszy punkt żagla dla większości łodzi i około 135 stopni od źródła wiatru.
Baksztag: Gdy łódź „pracuje” z wiatrem. Żagle są całkowicie wysunięte, a fok i grot może być w pozycji na tak zwanego „motyla” czyli po przeciwnych stronach łodzi lub „skrzydło na skrzydle”. W tym położeniu, łódź znajduje się prawie 180 stopni od źródła wiatru.
Fordewind: Gdy łódź „pracuje” z wiatrem. Żagle są całkowicie poluzowane, a fok i grot może być „skrzydło na skrzydle” lub po przeciwnych stronach łodzi. W takiej sytuacji łódź znajduje się prawie 180 stopni od źródła wiatru.
Kąt martwy – potocznie nazywany przez żeglarzy na Mazurach :mordewind, czyli prosto w mordę. Wiatr wieje od strony dziobu i żeglowanie możliwe jest tylko za sprawą halsowania.
Ważne jest również poznanie różnicy między następującymi pojęciami:
- Pod wiatr: Kiedy idziesz pod wiatr
- Z wiatrem: Kiedy idziesz z wiatrem
- Ostrzenie: kiedy zmieniasz kurs na ostrzejszy, w kierunku of fordewindu do bajdewindu, skręcasz do linii wiatru.
- Odpadanie: zmieniasz kurs na pełniejszy, w kierunku od bajdewindu do fordewindu, skręcasz od linii wiatru.
- Halsowanie: jest to manewr, który wykorzystuje się, gdy wiatr wieje prosto od dziobu jachtu, czyli wyżej wspomniany mordewind. Jest to sposób poruszania się jachtu żaglowego „zygzakiem”, raz prawym, raz lewym halsem, przy wykonywaniu częstych zwrotów. Hals to określenie strony, z której wieje akurat wiatr względem jachtu. Mamy zatem halsy prawe i halsy lewe.
- Zwrot: kiedy obracasz jacht względem wiatru.
Istnieją dwa rodzaje zwrotów: zwrot przez rufę jachtu i zwrot przez sztag
Zwrot przez rufę następuje, gdy skręcasz z wiatrem.
Pamiętaj, aby przy zwrocie przez rufę, wybrać na chwilę fał talii grota – uchroni Cię to przed nagłym przechyleniem jachtu, wywołanym „przelatującym” nagle bomem.
Zwrot przez sztag następuje, gdy skręcasz przekraczając linię wiatru.
Do tego manewru potrzebna jest odpowiednia prędkość – jeśli płyniesz zbyt wolno, w trakcie manewru, jacht zatrzyma się, zamiast przekroczyć linię wiatru.
Miłej żeglugi! I pamiętaj :
WIEDZA I WYOBRAŹNIA NA WODZIE – RATUJĄ ŻYCIE !
